26 Wrz Jak wspierać dziecko w radzeniu sobie z trudnymi emocjami?
Twoje dziecko płacze, gryzie, kopie i nikogo nie słucha? Wcale nie jest niegrzeczne. To jego reakcja na otaczające go okoliczności. Jak wspierać dziecko w trudnych emocjach? Dlaczego nie ma niegrzecznych dzieci? W jaki sposób możesz dać przykład? Sprawdź, skąd bierze się takie zachowanie dziecka i jak mu zaradzić, aby zadbać o jego dobrostan i bezpieczeństwo.
Spis treści
- Jak rozwijają się emocje u dziecka
- Twoje dziecko nie jest niegrzeczne, czyli przyczyny trudnych emocji
- Jak wspierać dziecko w trudnych emocjach
- To Ty jesteś regulatorem emocji dziecka
- Nazywanie i rozumienie emocji
- Akceptacja i niekrytykowanie
- Podsumowanie
Jak rozwijają się emocje u dziecka?
Kiedy rodzice mówią o tym, że ich dziecko jest niegrzeczne, mają często na myśli różnego rodzaju zaburzenia emocjonalne. A te wynikają nie z winy dziecka, ale z obecnego etapu jego rozwoju, wieku oraz aktualnych potrzeb.
Wraz z rozwojem, dziecko inaczej odbiera i wyraża swoje emocje. Rozwój emocjonalny przebiega równolegle z jego rozwojem fizycznym, poznawczym i społecznym.
W wieku 3 i 4 lat dziecko może odczuwać emocje wręcz w ekstremalny sposób. W tym okresie mogą zdarzać się nagłe i przesadzone reakcje na bodźce, zarówno te pozytywne, jak i negatywne. Pojawiają się wtedy także lęki. Dzieci mogą bać się ciemności, strasznych postaci czy samotności.
Początki kontroli nad emocjami, a także ich nazywanie, to dopiero okres przedszkolny. Dzieci zaczynają wtedy rozumieć, że inni mogą odczuwać różne emocje w podobnych sytuacjach. Na tym etapie wykazują też coraz większą zdolność do empatii, zrozumienia i odpowiedniej reakcji na emocje innych.
Natomiast w 6. roku życia mogą pojawiać się bardzo chwiejne zachowania. Dziecko może postępować egocentrycznie, nie przyjmować krytyki, czy kłamać, aby uniknąć kary. Mogą też nasilać się różnego rodzaju lęki.
Twoje dziecko nie jest niegrzeczne, czyli przyczyny trudnych emocji
Niezależnie od tego, w jakim wieku jest Twoje dziecko, może ono odczuwać różne silne emocje. Ich wyrażanie pogłębia się ze względu na czynniki zewnętrzne, które mogą powodować problemy z trudnymi emocjami.
Wielu rodziców, a nawet niektórych wychowawców, mówi wtedy o niegrzecznym dziecku. Jednak, tak naprawdę, nie ma niegrzecznych dzieci. Zaburzenia emocjonalne warto postrzegać jako niesprzyjające czynniki, które pogłębiają stany odczuwane przez nasze pociechy.
Środowisko rodziny
Zacznijmy od rodziny. To pierwsze i najważniejsze środowisko, w którym dziecko uczy się rozumieć i wyrażać swoje emocje. Brak poczucia bezpieczeństwa, konflikty, rozwody, traumatyczne sytuacje oraz inne stresujące wydarzenia w życiu rodzinnym dziecka mogą wpływać na jego emocjonalność.
Przedszkole i szkoła
Przedszkole i szkoła to kolejne ważne środowiska, które mają wpływ na emocjonalny rozwój dziecka. Przeżywanie trudnych emocji może być wynikiem problemów w relacjach z rówieśnikami, braku akceptacji lub braku zrozumienia ze strony wychowawców. To wszystko może sprawiać, że dziecko odczuwa stres, frustrację, a do tego jest zagubione i zdezorientowane.
Trauma i stres
Niektóre traumatyczne doświadczenia mogą zaburzać rozwój emocjonalny dziecka. Mowa tutaj zwłaszcza o śmierci bliskiej osoby, rozwodzie, czy przemocy psychicznej lub fizycznej. Długotrwały stres może prowadzić do reakcji nerwicowych, w tym do pojawienia się lęków, nocnego moczenia, zaburzeń apetytu czy jąkania.
Jak wspierać dziecko w trudnych emocjach?
Agresja, złość czy krzyki nie wynikają ze złej woli dziecka. Są one wynikiem różnego rodzaju sytuacji, które dla kilkuletniego dziecka mogą być trudne do oswojenia. Niekiedy jest to mechanizm obronny, innym razem permanentny stres lub gotowość do ucieczki. W tym wszystkim nie zapominajmy jednak o tym, że kluczową rolę we wspieraniu dziecka w trudnych emocjach odgrywamy my, czyli dorośli.
To Ty jesteś regulatorem emocji dziecka
Zacznijmy zatem od siebie. W wychowywaniu dzieci ważną rolę odgrywa zrozumienie, że jako dorosły masz fundamentalną rolę w regulacji ich emocji, odczuwanych tak mocno szczególnie w młodym wieku.
Pamiętaj, że dzieci obserwują i naśladują dorosłych w swoim otoczeniu. Dlatego, jeśli sam wybuchasz gniewem z powodu niewielkiej błahostki, Twoja pociecha może zachowywać się w podobny sposób w przedszkolu.
Zapewnij dziecku bezpieczne, stabilne środowisko, które umożliwi mu wyrażanie swoich emocji, a także uspokojenie się. Zachęcaj je do wspólnego szukania rozwiązań, gdy pojawią się trudności. Jednocześnie pokaż mu, najlepiej na swoim przykładzie, że są pewne granice, których nie należy przekraczać.
Nazywanie i rozumienie emocji
Zrozumienie i umiejętność nazywania emocji są kluczowe w procesie nauki radzenia sobie z trudnymi emocjami. Warto zapytać dziecko o to, jakie emocje towarzyszyły mu kiedy zrobiło coś w dany sposób. Dlaczego popchnęło koleżankę? Czy to gniew, a może zazdrość lub lęk? W ten sposób dziecko będzie lepiej rozumieć, co się dzieje dookoła niego i dlaczego tak się zachowało.
Nazywanie emocji to nauka, ale warto ją połączyć z zabawą i spędzaniem wartościowego czasu razem. Wspólne czytanie książek i opowiadanie o emocjach przeżywanych przez bohaterów to doskonały pomysł na trening rozumienia emocji.
W tym celu sprawdź książeczkę “Winners: Miś Teddy odkrywa emocje”, którą stworzyliśmy w ramach projektu „Rodzice i przedszkolaki piszą bajki pomagajki”, przedstawiającą przygody Misia Teddy’ego, który poprzez różne przygody odkrywa swoje emocje. Dzięki książeczce dzieci mogą odkryć swoje prawdziwe uczucia, nazwać je i oswoić.
Akceptacja i niekrytykowanie
Dziecko musi czuć się akceptowane, niezależnie od tego czy odczuwa negatywne, czy pozytywne emocje. Jako dorośli powinniśmy pozwolić mu na przeżywanie różnych uczuć w stabilnym i bezpiecznym środowisku.
Wykazuj empatię wobec emocji dziecka. Staraj się zrozumieć, co może czuć, nawet jeśli przyczyna wydaje się błaha. Potwór pod łóżkiem to może być naprawdę poważna sprawa dla Twojej pociechy. Nie pozwól, aby czuła się lekceważona z uwagi na swoje lęki i strachy.
Pokaż dziecku, że zrozumienie i akceptacja własnych emocji jest pierwszym krokiem do zdrowego radzenia sobie z nimi. A jeśli potrzebuje Twojego wsparcia, zapewnij mu je. Nie krytykuj i nie oceniaj.
Podsumowanie
Niegrzeczne dziecko? Nauka i nasze doświadczenie mówią nam, że za każdym trudnym zachowaniem stoją dorośli lub niesprzyjające otoczenie. Nazywanie swoich emocji, poczucie bezpieczeństwa oraz akceptacja to fundament, na którym Twoje dziecko może nauczyć się kontrolować swoje emocje i radzić sobie w trudnych sytuacjach.
